۵۰ سال بعد؛ اکسپرس انتری مطابق انتظارات خواهد بود؟
نزدیک 5 سال است که کانادا از سیستم اکسپرس انتری رونمایی کرده است؛ این سیستم سیستمی برای مهاجرت به کانادا است که در سه دسته‌ی کارگر ماهر فدرال، مشاغل دارای مهارت و تجربه‌ی کانادایی از سراسر جهان بر پایه‌ی امتیازات و معیارهای مختلف مهاجر جذب می‌کند. کاندیدها بر اساس امتیازی که در سیستم جامع رتبه بندی دارند دسته بندی می‌شوند؛ این سیستم به کاندیدها بر اساس تسلط بر زبان انگلیسی یا زبان فرانسوی (دو زبان رسمی کانادا)، سن، تحصیلات و سابقه‌ی کار امتیازدهی می‌کند. برای کاندیدهایی که بالاترین امتیاز را داشته باشند به تناوب برگزاری پذیرش‌ها ITA (دعوتنامه برای تقاضا جهت اقامت دائم) صادر می‌شود.
پیش از اینکه سیستم اکسپرس انتری افتتاح شود، هر که زودتر اقدام می‌کرد در اولویت بود. در آن سیستم، درخواست همه‌ی متقاضیان بازبینی می‌شد و آن‌هایی که واجد شرایط بودند، مشروط به اینکه دارای معیارهای سلامت، امنیت و عدم سوء پیشینه بودند، اقامت دائم می‌گرفتند. یکی از معایب سیستم قبلی، کند بودن رسیدگی به تقاضاها بود و باعث می‌شد خیلی از خانواده‌ها سال‌ها در برزخ بمانند. در نتیجه، افرادی که نهایتا اقامت دائم را اخذ می‌کردند فاقد شرایط مورد نیاز بازار کار کانادا بودند. مثلا یک متخصص علوم کامپیوتر که زمان ارائه‌ی تقاضا 44 سال سن داشته است، شش سال بعد که به 50 سالگی می‌رسد به سختی می‌تواند جذب بازار کار کانادا شود. اما در سیستم اکسپرس انتری و نیز برنامه‌ی مهاجرت استانی، متقاضیان بر اساس سیستم جامع رتبه بندی امتیازدهی می‌شوند.
در سیستم جامع رتبه بندی یا به اختصار CRS سن، تحصیلات، سابقه کار دارای مهارت و تسلط بر زبان‌های انگلیسی یا فرانسوی متقاضیان لحاظ می‌شود و متقاضیانی که بالاترین امتیاز را دارند طی پذیرش‌های متوالی برای تقاضا جهت اقامت دائم انتخاب می‌شوند. شواهد حاکی از این است که سیستم اکسپرس انتری برای جامعه‌ی کانادا دارای مزایای اقتصادی است. افرادی که برای مهاجرت به کانادا سیستم اکسپرس انتری را انتخاب می‌کنند، به خاطر عبور از فیلترهای متعدد موفقیت بیشتری در کانادا می‌یابند. آن‌ها جوان هستند، تحصیلات عالیه دارند و مسلط به زبان‌های انگلیسی یا فرانسه هستند. برخی از آن‌ها در کانادا سابقه‌ی کار دارند (و این سابقه را حین تحصیل یا کار کسب کرده‌اند) و بنابراین امتیازاتشان بالا رفته است.
از سوی دیگر، برخی متقاضیان اکسپرس انتری هم دارای پیشنهاد کار هستند و یا از طرف یکی از استان‌ها انتخاب شده‌اند و بدین ترتیب 600 امتیاز اضافی کسب کرده‌اند. برخی دیگر هم در کانادا خواهر یا برادر دارند و باز هم از این طریق 600 امتیاز کسب می‌کنند. بی جهت نیست که سیستم اکسپرس انتری سیستمی موفق است؛ تحقیقاتی که دولت کانادا اخیرا انجام داده حاکی از این است که متقاضیانی که سرمایه‌ی انسانی بالایی دارند سریع جذب اقتصاد می‌شوند، همانطور که متقاضیان دارای سابقه‌ی کار در کانادا سریعا جذب بازار کار کانادا می‌شوند.
البته سیستم اکسپرس انتری دارای محدودیت‌هایی نیز می‌باشد: یکی از آن‌ها ایجاد سیستم مدیریت تقاضای دو سطحی یا two-tiered در سراسر کاناداست. افرادی که از طریق اکسپرس انتری تقاضا می‌دهند ظرف مدت شش ماه اقامت دائم می‌گیرند در حالی که متقاضیانی که از طریق سایر برنامه‌های فدرال که تحت پوشش اکسپرس انتری نیستند تقاضا ارائه می‌کنند و نیز افرادی که به کبک تقاضا ارائه می‌کنند باید زمان‌های طولانی‌تری را منتظر بمانند.
طبق گزارش دولت فدرال، برای رسیدگی به درخواست‌های برنامه‌ی مهاجرت استانی غیر مرتبط با اکسپرس انتری در حال حاضر 18 ماه زمان نیاز است. چنین تاخیرهایی می‌تواند باعث سلب اعتماد به برنامه‌ی مهاجرت استانی شود و تلاش‌هایی که کانادا در راستای ارتقای توسعه اقتصادی در سراسر کانادا انجام می‌دهد را تضعیف کند. استان‌های ساسکاچوان، منیتوبا و چهار استان آتلانتیک کانادا برای جذب اکثر مهاجران کاری/اقتصادی خود به برنامه‌ی مهاجرت استانی تکیه دارند.
یکی دیگر از محدودیت‌های اکسپرس انتری این است که برای مثال تنها چهار درصد از متقاضیان اکسپرس انتری که در سال 2018 ITA یا دعوتنامه‌ی جهت تقاضای اقامت دائم دریافت کرده ند به زبان فرانسوی مسلط بوده‌اند. بدین ترتیب تلاش‌هایی که کانادا در راستای تقویت جوامع فرانسوی زبان خود در خارج از کبک به واسطه‌ی جذب مهاجر انجام می‌دهد ضعیف می‌گردد.
اما در مجموع، نقاط قوت اکسپرس انتری به نقاط ضعف آن غلبه می‌کند و عملکرد این سیستم مطابق با انتظارات است. دولت فدرال نیز از ژانویه 2015 با اصلاح اکسپرس انتری نشان داده انعطاف پذیر است. این تغییرات یادآور این می‌باشند که حتی پس از پنج سال، اکسپرس انتری در حال پیشرفت است و دولت به یافتن راه‌های جدیدی برای بهبود آن ادامه می‌دهد.
