برخلاف ایران، تحصیل در كانادا موضوعی مربوط به دولت فدرال نیست بلكه یك موضوع استانی است. این به این معنا است كه سیاستگذاری، مدیریت، هدایت، نظارت و حمایت از مراكز آموزش استان به دولت همان استان واگذار شده است. به همین دلیل سیستمهای آموزشی در استانهای مختلف اندکی با یکدیگر تفاوت دارند. مثلا در یك استان ممكن است دانشآموز پس از طی ۱۱ سال موفق دیپلم دریافت کند و در استانی دیگر پس از ۱۳ سال. به همین نسبت شرایط ورود به دانشگاهها و كالجها نیز بسته به استان متفاوت است.
هم در مقطع تحصیلات مقدماتی و متوسطه، هم در مقاطع تحصیلات تكمیلی تفاوتهای فراوانی بین سیستمهای آموزشی در ایران و كانادا وجود دارد.
نكته دیگر، ارتباط بسیار وسیع صنعت و بازار اشتغال با تحصیل در كاناداست. بهطوریكه در صورت فقدان برخی اطلاعات آكادمیك، امكان اشتغال مناسب و یا رشد و ارتقاء شغلی امكانپذیر نخواهد بود ویا با سختی فراوان و در مدت طولانیتر فراهم خواهد شد؛ از این رو در كانادا كسانی كه مرتباً به بهتر شدن و پیشرفت فكر میكنند تحصیل كردن یك فرایند مادامالعمر است . واضح است كه این به آن معنا نیست که باید به صورت مداوم و تماموقت در مراكز آموزشی حضور داشته باشید، بلكه یعنی این درسها و دورههای پارهوقت یا سمینارها و كارگاههای چند روزه و حتی چند ساعته هستند كه در برخی موارد نیازهای مخاطبان و علاقهمندان به تحصیل را بر طرف میكنند. در كنار اینها انبوهی از دورهها و تحصیلات مكاتبهای، On-line و آخر هفته هم وجود دارد.
البته ادامه تحصیل در هر یک از آنها باید با دقت انجام شود، چراکه ارزش همهی این دورهها به یک مقدار نیست و حتی ممکن است اتمام موفقیتآمیز یک دوره تاثیر زیادی در فرایندهای بعدی نداشته باشد.همچنین برای دریافت بهترین نتیجه در گرفتن کمکهزینههای تحصیلی یا وامهای کمبهرهی دولتی باید نکاتی را رعایت کنید.
در این بخش ما بهتدریج شما را با زوایای مختلف تحصیلات در كانادا آشنا خواهیم كرد. و البته تأكید ما بیشتر بر روی تحصیلات تكمیلی خواهد بود.
پاسخ به برخی سوالات رسیده در خصوص ادامه تحصیل در کانادا:
برای ادامه تحصیل به چه مدارکی نیاز است؟
هر موسسه آموزشی از جمله کالج یا دانشگاه در زیر هر رشته تحصیلی شرایط عمومی اخذ پذیرش و همچنین شرایط اختصاصی آن رشته را اعلام میکند. که این شرایط عموماً شامل: حداقلهای لازم تحصیلی از مقاطع قبلی، ریزنمرات تایید شده، ترجمه تایید شدهی مدرک یا مدارک تحصیلی، حداقل ۲ یا ۳ توصیهنامه از اساتید دانشگاهی یا افراد مربوطه، نمونه کار (برای برخی رشتهها) و حداقل نمرات مهارتهای زبانی از یک آزمون معتبر به همراه آخرین مهلت دریافت مدارک. این موارد بسته به میزان شهرت و اعتبار دانشگاه، رشته و مقطع تحصیلی متفاوت است.
آیا مدارک دانشگاهی ایران در کانادا به راحتی پذیرفته میشوند؟
مدارک تمامی دانشگاههای معتبر در ایران به شرط رعایت پروسهی قانونی تهیه نسخههای اصلی و ترجمه، مورد قبول موسسات آموزشی کانادایی هستند. اما باید توجه کرد که داشتن شرایط اخذ پذیرش به معنای دریافت پذیرش نیست، چرا که در بسیاری از رشتهها (مخصوصا در دانشگاههای مشهور و صاحب نام کانادا) رقابت بسیار زیادی بین داوطبین در دریافت پذیرش وجود دارد. و پس از آنکه ادارهی آموزش دانشکده یا دانشگاه صحّت مدارک و رعایت تمامی حداقلهای آموزشی را اعلام کرد، کمیتههای تخصصی هر گروه با بررسی شرایط داوطلبین، بهترینها را انتخاب میکنند. در این مرحله نکاتی مثل اعتبار دانشگاهی که داوطلب از آن فارغالتحصیل شده، ریزنمرات او، متن توصیهنامههای اساتید، نمونهکارهای داوطلب، آشنایی برخی از اساتید عضو کمیته با داوطلب از طریق برقراری تماسهای قبلی و همچنین نمرهی زبان انگلیسی بسیار اهمیت دارد.
حداقل پذیرش نمره زبان برای ادامه تحصیل چیست؟ آیا حتماً باید در یک آزمون زبان چون تافل شرکت کرد؟
کسب نمرهی کافی در بخش مهارتهای زبانی برای تمامی دانشجویانی که زبان اول آنها انگلیسی نیست، الزامی است. حداقل این نمرهی کافی به دانشگاه، رشته و مقطع تحصیلی بستگی دارد. مثلاً رشتههای فنی به نسبت علوم پزشکی حداقلهای کمتری را اعلام میکنند. همچنین دانشگاههایی که معتبرترند نمرات بالاتری میخواهند و معمولاً مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز همین طور است. در برخی رشتهها که مهارتهای زبان انگلیسی جنبه کلیدی دارد، علاوه بر اعلام میزان حداقل نمرهی لازم برای نمره زبان (مثلاً حداقل ۱۰۰ برای تافل) برای آن مهارتها هم حد نصاب اعلام می شود (مثلاً حداقل ۲۷ برای نگارش). دانشگاهها علاوه بر پذیرش نمرات آزمونهای معتبر، اکثرا دارای یک سیستم ارزیابی داخلیند که داوطلب میتواند با شرکت در آزمون آن، وضعیت آمادگی خود در مهارتهای زبانی را مشخص کند. نتایج این ارزیابی تنها برای همان دانشگاه یا برخی از دانشگاههای همکار قابل پذیرش است و عمومیت ندارد. ویژگی مثبت این آزمونها این است که معمولاً ارزانتر هستند، ثبت نام در آنها راحتتر و سریعتر است و داوطلب میتواند با محدودیتهای کمتری در آنها شرکت کند.
یک راه ساده و البته طولانیتر برای گذشتن از سد نمره زبان، شرکت در این آزمونهای داخلی و گذراندن چند درس زبان در آن موسسه آموزشی برای دستیابی به حداقلهای پذیرش است. بدیهیست که این روش زمانی منطقی است که داوطلب مطمئن باشد در همان موسسه ادامه تحصیل خواهد داد.
هزینه شرکت در کلاسهای زبان چقدر است؟
بسته به طول دوره، شهرت آموزشگاه، تعداد ساعات کلاس در هفته، دسترسی به امکانات جانبی و وضعیت ویزای اقامتی داوطلب این هزینه متفاوت است و برای یک درس در یک ترم ۴ ماهه میتواند بین ۲۵۰ تا ۶۰۰ دلار متغیر باشد. (معمولاً برای یادگیری کامل به ثبتنام در ۴ مهارت اصلی نیاز است). البته با توجه به سیاستهای دولت فدرال، موسسات آموزشی فراوانی در کانادا زبان انگلیسی را به صورت رایگان تدریس میکنند و حتی در مورد زبان فرانسه (در استان کبک) با پرداخت کمکهزینه به مهاجرین مقیم این تدریس انجام میشود. که برای کاربردهای روزمره مناسب است اما بسیاری از داوطلبین از کلاسهای آموزش زبان به عنوان پلی برای گذشتن از سد شرط ورودی زبان انگلیسی و اخذ پذیرش در یک رشته مطلوب استفاده میکنند.
هزینه تحصیل در کانادا چقدر است؟
میزان هزینهی تحصیل با توجه به رشته، موسسهی آموزشی، مقطع تحصیلی و وضعیت ویزای متقاضی بسیار متفاوت است. برای مثال رشتههای علوم انسانی ارزانترین و پزشکی و مدیریت گرانترین رشتهها هستند، طوری که معمولاً بدون داشتن اسپانسر قادر به تحصیل در آنها نخواهید بود. همچنین دانشجویانی که ویزای دانشجویی دارند نسبت به دانشجویان مقیم باید شهریهی بیشتری بپردازند. در برخی استانها مانند کبک، اقامت بیشتر از یک سال در استان باعث میشود شهریه تا مقدار چشمگیری کاهش پیدا کند، به گونهای که در بعضی رشتهها، داوطلب با هزینهای کمتر از ۲۵ درصد یک دانشجوی بینالمللی ادامه تحصیل میدهد. به صورت کلی شهریه یکساله در دانشگاه عددی بین ۴۵۰۰ تا ۸۰ هزار دلار برای یک دانشجوی مقیم، متغیر است.
آیا میتوان برای ادامه تحصیل از بورسها یا وامهای دولتی بهرهمند شد؟
بله، کمکهای تحصیلی بسیار متنوعی وجود دارد که بسته به مقطع تحصیلی و رشته متفاوتند. در قدم اول مهمترین عامل، وضعیت اقامتی دانشجو است. دانشجویان بینالمللی نسبت به دانشجویان مقیم از امکانات کمتری برخوردارند. همچنین بازپرداخت وام برای دانشجویان مقیم سادهتر است و عموماً در صورت موفقیت داوطلب در به پایان رساندن تحصیلات، با بخشودگیهای قابلتوجه همراه میباشد. تحصیل تماموقت یا پارهوقت نیز یکی دیگر از عوامل موثر است. سیاستهای استانی در ارائه کمکهای مالی به منظور جذب دانشجویان بیشتر از عوامل بسیار مهم است. رقابتهای بین دانشگاهی و ارائه پیشنهادات جذابتر به دانشجویان بااستعداد از طرف دانشگاههای خارج از شهرهای بزرگ نیز عامل بسیار تاثیرگذاریست. همچنین دانشجویان در مقاطع تحصیلی عالی معمولاً از روشهایی مثل دستیاری اساتید (TA) یا دستیاری در انجام پژوهشهای دانشگاهی (RA) هزینههای تحصیل و زندگی را جبران میکنند و نیازی به دریافت وام ندارند.