در این نوشته ضمن معرفی مفاهیم اقامت دائم Permanent Residency یا PR و تابعیت Citizenship (یا شهروندی) کشور کانادا به تفاوت‌های این دو وضعیت خواهیم پرداخت.
تعریف اقامت دائم کانادا:
اقامت دائم کانادا به وضعیتی گفته می‌شود که تابع یک کشور خارجی اجازه دارد تحت شرایط خاصی در کشور کانادا زندگی، تحصیل و کار کند. در حال حاضر افرادی که دارای اقامت دائم کانادا هستند کارتی به نام Permanent Resident Card یا کارت PR دریافت می‌کنند که آنها را هنگام ورود به کانادا از گرفتن ویزا بی نیاز می‌کند.
تعریف تابعیت کانادا
تابعیت کانادا به آن معناست که شخص کانادایی است (یا شهروند Citizen کاناداست). تابعیت یا در زمان تولد به دست می‌آید و یا بعدها طی مراسمی قانونی دریافت خواهد شد.
شباهت‌های بین اقامت دائم و تابعیت کانادا
شباهت‌های زیادی بین وضعیت افرادی که اقامت دائم و تابعیت کانادا دارند وجود دارد. این شباهت‌ها به ویژه هنگامی که هر دو گروه در داخل مرزهای کانادا به سر می‌برند واضح است. در ادامه برخی از این شباهت‌ها آورده شده است:
- حق زندگی در هر نقطه ای از کانادا
- حق کار در هر نقطه ای از کانادا
- حق تحصیل در هر نقطه ای از کانادا
- حق برخورداری از مزایای دولتی و استانی
- برخورداری از اغلب حقوق تعیین شده در قوانین دولتی و استانی کانادا
تفاوت های بین اقامت دائم و تابعیت کانادا
اصلی‌ترین تفاوت بین داشتن اقامت دائم و تابعیت کانادا این است که فقط توابع کانادا Canadian Citizens دارای حق مسلم ورود و خروج از داخل خاک کانادا هستند. به عبارت دیگر، اگر شما تابع کانادا باشید، هنگام ورود به کانادا از مرزهای این کشور هیچکس تحت هیچ شرایطی حق جلوگیری از ورود شما را ندارد. همچنین هیچ فردی حق اخراج یک تابع کانادا را از این کشور ندارد. اگر از زاویه‌ی دیگری به این مسئله نگاه کنیم، از آنجایی که دارندگان اقامت دائم هنوز تابع کانادا نیستند بلکه تابع کشور یا کشورهای دیگری هستدن، در شرایط خاص می‌توان این افراد را از کانادا اخراج کرد.
قانون مهاجرت کانادا IRPA تعیین شرایط خاص ذکر شده را به عهده‌ی وزیر مهاجرت و اجرای آن را به عهده وزیر «امنیت ملی و آمادگی شرایط اضطراری» Minister of Public Safety and Emergency Preparedness گذاشته است. در حال حاضر تنها شرط خاصی که مشخصا در قوانین پیش بینی شده است، آن است که اگر فرد دارای اقامت دائم مرتکب جرم بزرگی شود، می‌توان اقامت دائم او را باطل کرد و وی را از کشور کانادا اخراج نمود. باید بر این نکته تاکید شود که حدود قانونی وزیر مهاجرت در تعیین شرایط خاص فراتر از این است. در سال ۱۹۹۲ یکی از دعواهای حقوقی معروف کانادا این اصل را تثبیت کرد که «افراد غیر تابع به صورت کلی حق ماندن در کانادا ندارند». به عبارت دیگر اگر فردی تابع کانادا نباشد، باید نشان دهد که لیاقت زندگی در کانادا را دارد. به همین دلیل است که اگر این فرد در یک دوره‌ی ۵ ساله‌ی کمتر از دو سال در کانادا حضور داشته باشد، اقامت دائم وی باطل می‌شود.
خارج از این مورد اساسی، سایر تفاوت‌ها چندان زیاد نیست. می‌توان به طور کلی تفاوت‌های بین اقامت دائم و تابعیت کانادا را در موارد زیر خلاصه کرد:
- حق ماندن و ورود و خروج به کانادا (که در پاراگراف های پیشین مطرح شد)
- حق شرکت در انتخابات استانی و فدرال
- حق استخدام در پاره ای کارهای خاص (معمولا مشاغل حساس دولتی)
کلیه‌ی حقوق بالا منحصر به شهروندان (توابع) کاناداست و دارندگان اقامت دائم از آنها برخوردار نیستند.
گذرنامه‌ی کانادایی و مسائل خارج از کانادا
داشتن گذرنامه‌ی کانادایی فقط به توابع کانادا تعلق می‌گیرد ولی حق مسلم همه‌ی آنها نیست. گذرنامه به بعضی از افراد داده نمی‌شود (مثلا کسانی که سابقه کیفری داشته باشند). اگر فردی دارای گذرنامه‌ی کانادایی باشد می‌تواند به وسیله‌ی آن به کشورهای مختلف دنیا سفر کند. چنین فردی اگر تابعیت ایران را داشته باشد، نمی‌تواند با گذرنامه‌ی کانادایی به ایران مسافرت کند؛ زیرا طبق قوانین موجود در ایران، تابعیت خارجی اتباع ایرانی به رسمیت شناخته نمی‌شود.
اگر فردی مقیم دائم کانادا باشد و هنوز شهروند کانادا نشده باشد، باید از پاسپورت کشور خود برای مسافرت‌های خارج از کانادا استفاده کند. بنابراین اگر اصالتا ایرانی هستید و مقیم دائم کانادایید، همچنان با پاسپورت ایرانی مسافرت می‌کنید. به همین دلیل سایر کشورها با شما به عنوان یک ایرانی برخورد می‌کنند نه یک کانادایی. گرچه داشتن اقامت دائم کانادا در گرفتن ویزای سایر کشورها کمک می‌کند ولی همچنان محدودیت‌های بسیاری برایتان در نظر گرفته می‌شود. در ضمن اگر با داشتن اقامت دائم کانادا در هنگام سفر به سایر کشورها دچار مشکل خاصی شوید (مثل بازداشت به وسیله پلیس و یا دزدیده شدن پاسپورت یا اموالتان) باید به سفارت ایران در آن کشور مراجعه کنید نه سفارت کانادا.
